De provincie heeft een oppervlakte van 13.500 km2 en telt ongeveer 650.000 inwoners. De hoofdstad van de provincie Jaén is de gelijknamige stad Jaén.
Jaén ligt in het noorden van Andalusië en wordt ook wel de toegangspoort tot Andalusië genoemd. Het bestaat uit een groen mozaïek van bergkammen, open vlaktes en vruchtbare valleien en begroeid met zo'n zestig miljoen olijfbomen, verspreid over het hele grondgebied. Jaén is dan ook de provincie van de olijven maar er zijn ook vele archeologische vindplaatsen.
Jaén heeft een zacht gematigd klimaat in het voor- en najaar. De zomers zijn meestal heet vooral in het zuiden. De winters zijn streng en in de bergzones zelfs extreem. De meeste regen valt in het noorden van de provincie aan het einde van de winter en in de eerste weken van de lente.
Jaén is een Spaanse provincie met het grootste aantal beschermde natuurgebieden. Het oudste en meest uitgestrekte natuurgebied is het natuurpark van Cazorla, Segura en las Villas met een oppervlakte van 214.000 hectare verspreidt over 23 gemeenten. In plaatsen als Hornos de Segura en Segura de la Sierra zijn interessante monumenten te bewonderen. Het natuurpark van de Sierra de Andujar is een uitloper van het bergmassief van de Sierra Morena.
Op een oppervlakte van 60.800 hectare strekt zich een typisch mediterraan bos uit. In de stad Andujar is een interessant monumentaal erfgoed te zien waarvan met name de kerken van Santa Maria la Mayor en die van San Miguel de moeite waard zijn evenals de paleizen zoals het Palacio de los Ninos de Don Game. Ter hoogte van deze plaats steekt men de Guadalquivir over via een Romeinse brug die ondersteund wordt door vijftien bogen.
Het natuurpark van Sierra Mágina ligt in het zuiden van de provincie en niet ver van de grens met Granada. Bijzondere plaatsen in het park zijn Albanchez de Mágina met een middeleeuwse vesting, Bedmar en Jódar en aan de zuidelijke rand zijn vooral Cambil, Huelma en Bélmez de la Moraleda aanbevelenswaardig. Het natuurpark van Despenaperros is het kleinste van de Andalusische natuurparken. Het ligt in het noorden van de provincie en met een oppervlakte van slechts 6000 hectare biedt Despenaperros een prachtig landschap met grote hoogteverschillen.